Alevilik-Bektaşilik nedir?

Alevilik ve Bektaşilik tarihsel süreç içerisinde temel felsefesi aynı olan, fakat çeşitli adlar altında Anadolu’ya taşınmış ve kurumlaşmasını 1200’lü yıllarda Hünkar Bektaş Veli[1] (HBV)  ile sağlamış, daha sonra da yol önderleri tarafından geliştirilen, kendine özgü sentezi bir inançtır.

Alevi-Bektaşiliğin kökenleri, Anadolu’nun antik çağ, eski yunan doğa filozofları, Hitit ve Mezopotamya inançları, eski Türk  inancı Şamanizm[2],  eski İran inancı Mazdek[3], Mani[4], Zerdüştlük[5], Budizm, ayrıca Yahudi,  Hıristiyan ve İslam’i senkretik-gnostik[6] yaklaşımlar gibi birçok değişik inanç ve tasavvufi (felsefi) sufi[7] düşüncenin kaynaşımından oluşup gelişen, Hak-Muhammed-Ali, Hünkar Bektaşi Veli, Kamili insanlık yolu, kısaca HAK YOLU[8] diye tanımlanan, insanı hak, ilmi yol, sevgiyi din olarak algılayan  (insan merkezli) bir inanç öğreti ve yaşam biçimidir.  Daha çok sözlü geleneğe dayanan ve insanı merkeze koyan Alevi inancı, öz itibarı ile tüm VARLIĞI ve Hakkı (tanrıyı) tüm varlıklara ve insana indirgeyen bir inançtır. Bu inanca  mensup olanlar kendilerine  Alevi-Bektaşi  veya kısaca Alevi[9] derler. Tarihte Kızılbaş[10] olarak ta geçer. (Bu yazıda daha çok Alevi, Alevilik[11] terimi kullanılmıştır.)